LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASININ 99. YILI                 Lozan Barış Antlaşmas’nın imzalanmasını üzeriden 99 yıl geçti. Lozan görüşmeleri 20 Kasım 1922’de başlayan ve müttefik devletlerden Fransızların yönettiği Lozan Barış Antlaşması, Ulusal Kurtuluş Savaşını utkuyla bitiren Türkiye ile 1. Dünya Savaşını kazanan devletlerin(İngiltere – Fransa – İtalya), Yunanistan, sonradan Japonya ve Romanya’nın da katılması ile İsviçre’nin Lozan kentinde 24 Temmuz 1923’te imzalandı. Sevr Antlaşmasını TBMM Hükümetine kabul ettiremeyen itilaf devletleri, bu antlaşma ile TBMM hükümetini resmen tanıyor, Türk Bağımsızlık Savaşı noktalanmış oluyordu. Lozan Barış Antlaşması 143 maddeden oluşuyor, ayrıca tamamlayıcı olarak(sözleşmeler, protokol, açıklamalar ve karşılıklı gönderilen mektuplar) vardı. İlk maddeler Türkiye’nin sınırlarını saptamaktadır. Türkiye, Mısır ve Sudan üzerindeki tüm haklarından vazgeçmekteydi. Kıbrıs adasının Büyük Britanya tarafından ilhakını’da(1914) tanımıyordu. Antlaşma sırasında en çok tartışılan konular kapitulasyonlari Osmanlı borçları, boğazlardan geçiş ve boğazların yönetim sorunuydu. Uzun görüşmeler sonucu Kabotaj hakkı tanındı. Delegasyon başkanı İsmet Paşa, Mösye Poineare “Bu kapitulasyonlar bizim için baş meselelerden biridir. Bu hal olmadıkça sulh olmaz” Antlaşma ile kabul edilen boğazlar rejimi 1936’da Montrex sözleşmesiyle yeniden düzenlendi. Böylece boğazlar komisyonu kaldırıldı.                 Lozan Antlaşması, Ağustos 1923’te TBMM’de görüşüldü. İskenderun sancağı ile Rumeli’nde bir kısım toprakların bırakılması eleştirildi. TBMM’de yapılan oylama sonucu antlaşma 227 üyeden 213’ünün oyuyla 23 Ağustos 1923’te kabul edildi. Son 99 yılda uluslararası sorunlar ve savaşlar nedeniyle imzalanan bir yığın antlaşma yırtılıp tarihin çöp sepetine atıldığı halde Lozan Barış Antlaşması hala yürürlükte ve yaşamaktadır.                 Türkiye Cumhuriyeti’ni uluslararası alanda hukuki konumunu çizen ve onaylatan Lozan heyetini, başta Cumhuriyetimizin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve büyük devlet adamı İsmet İnönü olmak üzere saygı, rahmet ve özlemle anıyoruz. Lozan Barış Antlaşması Türkiye Cumhuriyeti’nin tapu senedidir... Kaynak: Yüzyılın Kitabı - Yüzyılın Lideri Sinan Meydan, Çöküş ve Doğuş Atatürk Devrimi Fethi Karaduman