ASRIN DEPREM FELAKETİNİN BİLİMSEL NEDENİ - 1
Öncelikle bu depremde kaybettiğimizi tüm canlarımıza Allahtan Rahmet, yakınlarına sabırlar dilerim.
Peki, bu yok edici deprem neydi? Neden dolayı olmuştu?
Televizyonlarda çok sayıda deprem uzmanını dinledim. Hepsi daha önce anlattıkları şeyleri tekrar etti. Ama uzmanlar beni ikna edemedi.
Çünkü bu depremin bundan öncekilerden çok farklı olduğunu çocukluğumdan beri bizzat yaşadığım sayısız depremle kıyaslayarak görmüştüm.
Kısaca bu son deprem Türkiye’deki bir Fay Kırılmalarından biri değildi.
Asya - Afrika Kıtalarının, yani büyük kıtasal kitlelerin, her yıl 1 veya 2 cm’lik yaptıkları hareketlerin sonucundaki bir çarpışmadan kaynaklanmıştı.
Evet bu Kıtalar arası 1 veya 2 cm’lik bir yer değişimiydi ama, 1,2 cm’cik hareket etseler bile Kıta’lar çok büyük kitleler olduklarından büyük bir enerji birikimiyle hareket ediyor ve çarpışınca da çıkan depremler de haliyle böyle çok hasar veriyordu.
Düşündüm… Bundan 2 ay önce yanı bu 7,7’lik depremden 2 ay önce olduğu için Sosyal Medya ve gazetelerde yayılan ama okunup önemsenmeyip unutuluveren “Dünyanın Merkezi Kırşehir’miş” haberi aklıma geldi.
Bu haberdeki “Merkez” lafı ise aslında “Dünyanın Coğrafi Merkezi” denen bir başka kavrama göre yapılan değişik bir hesaplamayla bulunuyordu.
Evet, dünya top veya elma gibi yuvarlak bir küre şeklindedir ve onun Merkezi de elbette kürenin en iç ortasındaki çekirdek gibi yer altındaki MAĞMA dediğimiz ateşten bölümün ortasındaki merkezdir.
Kırşehir’in merkez olduğu iddia edilen “Dünyanın Coğrafi Merkezi” hesabı ise Coğrafi olarak Dünyanın altına doğru değil “Yüzeyinden” hesaplanan başka bir merkezdir.
Bu “Dünyanın Coğrafi Merkezi” kavramı, ilk çağlardan beri insanlığın merak ettiği bir şeydir. Dini çevrelere göre kimi Mısır’daki Gize Piramidi, kimi Kudüs, kimi Kabe’dir demiştir. Ama bunlardan hiçbiri hesaplamaya uymamaktadır. (Hatta Nasrettin Hoca’nın bile “Dünyanın Merkezi benim olduğu yerdir” fıkrası herkesçe bilinir)
Dünyanın Coğrafi Merkezi Kırşehir’dir iddiasını ise: 1973 yılında San Diego, Kaliforniya'da yer alan Gulf Energy and Environmental Systems isimli bir firmada fizikçi olarak çalışan Andrew J. Woods isimli bir fizikçi söylemiştir. Bu kişi dijital bir bilgisayardan yardım alarak Dünya'nın coğrafi merkezini 39°00′K 34°00′D olarak hesaplamıştır. Bu, Kırşehir-Aksaray sınırının Aksaray tarafında kalan bir koordinattır. Ancak o dönem Aksaray bir il olmadığından (Aksaray, 15 Haziran 1989 günü "il" olmuştur), bu noktanın Kırşehir'e karşılık geldiği söylenmiştir. 2022'de yeniden gündeme gelen iddianın temel aldığı hesaplama da budur; ancak aynı koordinatlar artık Aksaray ilimiz içinde kalmaktadır.
Bu Coğrafi Merkez hesabı ise şöyle yapılmaktadır.
Dünya'daki bütün karaları küçük, eşit, birim kareye bölünür.
Bu karelerden bir tanesi seçilir.
Bu seçilen karenin diğer bütün karelere olan mesafesi hesaplanır.
Bu mesafelerin hepsi toplayıp, hesapladığınız mesafe sayısına bölünür.
Bu, o seçilen karenin diğer bütün birim karelere olan ortalama mesafesi olacaktır.
Yukarıdaki 4 adımı, Dünya'yı böldüğünüz bütün kareler için tekrarlayın.
Elde ettiğiniz ortalama mesafe değerlerini birbiriyle kıyaslayın.
En küçük olan sayıya karşılık gelen kare, Dünya'nın COĞRAFİ MERKEZİ olacaktır.
Görebileceğiniz gibi bu oldukça zor bir işlemdir ve ancak bilgisayar programları sayesinde yapılabilir. Çünkü Dünya'yı mesela 1 kilometrekarelik karelere bölecek olursanız, 5 üzeri 10.1 milyon adet kare elde edersiniz. Bunların hepsinin diğerlerine göre ortalama mesafesini hesaplamak onlarca yılınızı alırdı. Tabii ki bazı kestirmeler yapıp, coğrafi merkez olamayacak kadar kenarda köşede kalmış kareleri de göz ardı edebilirsiniz. Ancak yine de bir bilgisayardan yardım almaksızın bu işlemi yapmak oldukça zor olacaktır.
Bilgisayarda bile bu hesaplama zordur. Bilgisayarda bile coğrafi merkez şu şekilde hesaplanıyor?
xc=16A∑i=0n−1(xi+xi+1)(xiyi+1−xi+1yi)\Large_c=\frac{1}{6A}\displaystyle\sum^{n-1}_{i=0}(x_i+x_{i+1})(x_iy_{i+1}-x_{i+1}y_i)xc=6A1i=0∑n−1(xi+xi+1)(xiyi+1−xi+1yi)
…… gibi devamı altı satırlık çok uzun bir matematiksel hesaplamadır.
Peki bu DÜNYANIN COĞRAFİ MERKEZİ’nin bu depremle ne alaka var diye sorarsanız onu bir sonraki bölümde açıklayabileceğiz.
11.02.2023 ECZACI TUĞRUL TOL
(Not: Şimdi Diyeceksiniz ki sen bir eczacısın. Ne kadar bileceksin ki? Kusura bakmayın bizim nesil şimdiki gençler gibi değildi. Coğrafya Dersinde bizlere, hem Ülke. Hem Dünya Coğrafyası, öyle bir okutulmuştu ki sormayın. Ayrıca Şimdi liselerde olmayan Jeolojj Dersi’miz de vardı. Astronomi de vardı. Hele Mantık dersimizde insanlığın doğruyu, mantıklı olarak nasıl bulabileceğine dair bilimsel yöntemleri de çok iyi okumuş öğretilmiştik. Ama esas olarak Mustafa Kemal’in ”Hayatta en hakiki mürşit (yol gösterici) Müsbet İlimdir” sözüne göre yetişmiştik. Elhamdülillah Din Dersi de okuduk. Ama o ayrıdır. Çünkü din, inanç işidir.)
