BAŞKENT'TEN SELAM   KIRGIZ OZAN-AKIN BARPI ALIKULOV 140 YAŞINDA             1884 – 1949 yılları arasında yaşamış olan Kırgız Akın (Ozan, Aşık, Şair) Barpı Alıkulov  Kırgız edebiyatında, okuma yazması olmamasından dolayı deyişlerini irticalen  söyleyen bir şairdi. Kırgızistan Suzak Bölgesi’nin Açı köyünde dünyaya gelmişti. Ailesinin yoksul olmasından  dolayı  mutlu bir çocukluk dönemi yaşamamış, varlıklı kişilerin yanında çalışarak hayatını kazanmıştı. Ünlü akınları dinleyerek kendini yetiştirmiş ve insani değerleri sahip olan bir kişiliğe sahip olmuştu. Barpı’nın şairliği ve poetikasıyla ilgili olarak yorum yapanlar, “Onun şairlik yeteneği ve gücü, eserlerinin toplumsal ve sosyal değeri ile edebi estetik ölçütü bakımından büyük şairlerden Toktogul, Togolok Moldo gibi isimlerle eş değerde olduğunu belirtmişlerdir. Zira Barpı Alıkulov şiire ömrünü adamış bir şairdir. Şiirinde felsefi konuları, sosyal adaleti, gelenek ve inançları, dürüstlüğü, insanlığı konu edinmiştir. Barpı, atışmalarda göstermiş olduğu başarıdan dolayı Kırgız akınları (aşıkları) arasında yer almıştır. Öteki Kırgız aşıklarından farklı olarak felsefi konularda realist bir üslup ile şiirler söylemiştir. Onun aşk üzerine söylemiş olduğu şiirleri, yeteneğinin ne derece yüksek olduğunu göstermiştir. Çağdaş Kırgız edebiyatının şiir teknikleri, Barpı'nın şiirlerinde önemli bir yer tutmuştur. Bunun yanı sıra Doğu ve Batı edebiyatı tekniklerini de şiirlerinde kullanmıştır. Barpı ölmeden önce şiirleri derlenerek günümüz Klasik Kırgız edebiyatının yapı taşları haline gelmiştir. *** Kırgızlar, Türk tarihinin bilinen en eski topluluklarındandır ve bağımsızlıklarını elde edene kadar yıllarca mücadele etmişlerdir. Türkistan coğrafyasında XIX. ve XX. yüzyılda güçlü bir birlik olmamasından dolayı siyasi ve sosyal hayatta önemli değişmeler meydana gelmiştir. Edebiyat açısından bakıldığında, dönem şairleri sözlü kültür geleneğinin etkisiyle yaşadıklarını doğal olarak eserlerine yansıtmışlardır. Barpı Alıkulov, hem Hokand Hanlığı hem de SSCB döneminde Kırgızistan’da yaşamış önemli akınlardan biridir. Okuma yazması olmamasından dolayı sözlü kültür geleneğinin bir parçası olmuştur. Yaşadığı dönemde karşılaştığı olumlu ve olumsuz durumları deyişlerine taşımıştır. Bunu yaparken kullandığı ifadeler öğüt niteliğindedir. Örneğin, “Bolboyt” şiirinde vurgulamak istediği ifadeleri ve söylemin arka planındaki anlam tabakasını tekrarlar aracılığıyla estetik hale getirmiştir. Toplumdaki siyasi ve sosyal gelişmeler ister istemez edebi eserlerde bir yansıma olarak yer edinir. Barpı düşüncelerini kendisiyle ve şiiriyle birleştirir. Örneğin aşağıda bir bölümü alınan şiirine bakıldığında: Şiir dendiğinde ölürüm Şiiri canım gibi görürüm. Şiirde içten söylenen sözü              Tane tane iyice seçerim.   Gönülden bağlandım bu işe Şiir piri korusun kollasın. Şiire yakışmayan sözleri kınadım. Canı erittim şiirle.   Kör Barpı yazmış diye Binlerce genç okusun.             Barpı Alıkul, Kırgızlar arasında “Büyük düşünür - şair” olarak da bilinir. Alıkul  15 Eylül 1949 tarihinde, Frunze (Bişkek) şehrinde vefat etmiştir. Şairin dile getirdiği şiirler ölümünden sonra toplanmış ve kitap bütünlüğünde yayımlanmıştır. Günümüzde Kırgızistan’da şairle ilgili yıl dönümleri, etkinlikler, belli zamanlarda anma toplantıları yapılmaktadır. Nitekim geçtiğimiz 23 Eylülde TÜRKSOY Kültür Bakanları Daimî Konseyinin kararı doğrultusunda Türk Dünyası, Kırgızistan'ın ünlü şairi Barpı Alıkulov’un doğumunun 140. yılına ithaf edilen anma etkinlikleri düzenledi. Celalabad şehir meydanında yoğun katılımla gerçekleştirilen törende Kırgızistan Başbakanı Akılbek Caparov, Calalabad Valisi Tilek Tekebayev, milletvekilleri, Kültür, Bilgi, Spor ve Gençlik Bakanı Altınbek Maksutov,  TÜRKSOY Genel Sekreteri ve kanat önderleri katıldı.  Başbakan Akılbek Caparov törende yaptığı konuşmada Barpı Alıkulov’un 140. yıl dönümünün özelde Kırgız dili ve edebiyatı genelde ise evrensel insanlık kültürü için büyük bir kutlama olduğunu vurguladı. Barpı Alıkulov’un zamanın ötesinde kabul edilebilecek şiirlerinin günümüzde de önemini yitirmediğini belirten Caparov, son yıllarda bölgenin ve Calalabad şehrinin sosyo-ekonomik ve altyapı açısından önemli bir büyüme kaydettiğini, bölgedeki büyük projelerin de yakın zamanda hayata geçirileceğini söyledi.  TÜRKSOY Genel Sekreteri Sultan Raev, konuşmasında, şairin şiirleri ve vatandaşlık duruşunun günümüzde de güncelliğini koruduğunu, Barpı Alıkulov’un Kırgız halk şiirinin kurucularından biri olarak hak ettiği yeri aldığını ve ortak Türk Dünyası şiirinin gelişimine büyük katkıları olduğunu belirtti. Ayrıca, Barpı Alıkulov’un 140. doğum yılına ithaf edilen etkinliklerin 2024 yılı boyunca Türkiye, Kazakistan, Kırgızistan ve diğer Türk Dünyası ülkelerinde gerçekleştirileceğini vurgulayan Raev, “Zamanının ötesinde, yazıldığı dönemdeyken yeni, aradan yüz yıl geçtikten sonrasında ise eskimeyen şiirler söyleme yeteneğine sahip büyük ozanın sanatçı kişiliği ve eserlerini merkeze alan etkinlikler 2024 yılı boyunca devam edecek. Bu konuda TÜRKSOY üzerine düşen görevi yerine getirecektir dedi. Barpı Alıkulov Ozanların deyişleri-şiirleri pek çoktur. Ama bunlardan bir-ikisi vardır ki unutulmaz. Kuşkusuz Kırgız Akın Barpı’nın da unutulmaz bir şiiri vardır: BOLBOYT… Onun “Bolboyt” (Olmaz) adlı şiirinin Türkiye Türkçesi’ne çevirisini sunarak, yazıya noktayı koyacağım. “Bolboyt” şiiri, Barpı Alıkul’un “Çıgarmalar I” adlı şiir kitabında yer alır. On dokuz dörtlükten oluşmaktadır. Bu hacimli şiirin geniş bir bölümünü sunuyorum…  Barpı sazıyla   OLMAZ Cadıda güzellik olmaz, Dalkavukta irade olmaz. Yarasadan börk olmaz, İyinin sözü sert olmaz.   Kara giyim beyaz olmaz, Bakım yoksa bahçe olmaz. Ödünç eşya kendinin olmaz, Kötü niyetli temiz olmaz.   Adili olmayan cemaat olmaz, Kar yanarak ateş olmaz. Yoksul insan tok olmaz,  Kara çalı ot olmaz.     Ilığı olmaz yılanın, Sevinci olmaz hastalığın, Yeşili olmaz tüy çimin Aydınlığı olmaz dumanın.   Yardımı olmaz geçenin, Alevi olmaz sönenin. Faydası olmaz kibirlinin, Yardımcısı olmaz göçenin.   Eğrisi olmaz düzün, Dermanı olmaz şişmanın. Netliği olmaz fazla izin, Damızlığı olmaz öküzün.   Yatan taşta kan olmaz. Yarım nohut ekmek olmaz, Çok sinekten mal olmaz. Tek damla göl olmaz,   Yağmurlu yayla çöl olmaz. Fakirle zengin eşit olmaz, Cehennemde halk olmaz. İyi insan kıskanç olmaz,   Yok, asla var olmaz. Cezayir’de kar olmaz, Sahte kadın yar olmaz. Duraklaması olmaz akıntının,   Sevinci olmaz kavganın, Meyvesi olmaz kavağın, Kolayı olmaz pişmanlığın Zulmü olmaz aydınlığın,   Birikimi olmaz yoksulun, Yalanı olmaz anıktın, Yazdığı silinmez tarihin. Çalışınca hor olmaz,   Keçi dağ gibi büyük olmaz, Eski ip ağ olmaz, Anne sütü acı olmaz.  Dürüst er hoyrat olmaz,     Ölümlü çöl yol olmaz, Çatallı ağaç kol olmaz, Haram azıkta bereketli olmaz. Adres olmadan yer olmaz,   Zararı olmaz iyinin, Zamanı olmaz büyücünün, Zararı olmaz damlanın, Zembili olmaz reisin.   Örnek olmaz açgözlü, Silip atmak olmaz dostu, Gelişmemesi olmaz aklın, Hüneri solmaz şairin.   Hepimiz bir gün ölürüz, Mezarın dibini görürüz, Fakat şiirle ölümsüz olarak, Baharda gül gibi filizleniriz.   Olmazdan olmaz şiiri bu, Olmazdan olmaz tartışması bu, Olmazdan olmaz çıkaran, Barpı’nın iç sırrı bu.