Yörük Yolu, Yurt Yolu: İçel’e Yerleşen Türklerin İzinde 1071 Malazgirt Zaferi; yalnızca bir savaşın galibiyeti değil, bir milletin kaderini Anadolu’ya nakşeden büyük bir başlangıçtı. Türkler için bu topraklar; sadece yeni bir coğrafya değil, yurt olma umudunun yeşerdiği bir vatan parçasıydı. Bu büyük yürüyüşte; İçel ve havalisi, yüzyıllar sürecek bir Türk varlığının merkezlerinden biri haline geldi. “Türklük gökten inmez, yerden bitmez; yurt edinilen her taş, bir Türk'ün alın teriyle kutsanır.” Malazgirt sonrası Anadolu’ya yönelen göçler, Bizans’ın zayıflaması ve Ermenilerin Kilikya’ya sığınmasıyla şekillendi. İçel, özellikle 1180’lerden itibaren yoğun Türkmen göçlerine sahne oldu. Oğuzların Salur, Yüreğir, Kınık, Beğ-Dili, İğdir, Kargın ve Yıva boyları, yalnızca çadırlarıyla değil; kültürleriyle, gelenekleriyle ve yüreklerindeki yurt sevdasıyla bu topraklara yerleşti. Bugün İçel’in dağ köylerinde yankılanan türküler, işte bu yüzyılların göç sesidir. Bununla birlikte, İçel yöresine yalnızca büyük Oğuz boyları değil, onlara bağlı pek çok alt boy ve oba da göç ederek yerleşmiştir. Bu yerleşim hareketleri XVIII. yüzyıla kadar aralıklarla sürmüş, bölgeye yerleşen Türkmen toplulukları zamanla İçel’in sosyal dokusunu ve kültürel kimliğini derinden etkilemiştir. Tolunoğlu Ahmet’in Mısır’dan Kilikya’ya uzanan ilgisi, bu coğrafyanın tarihsel değerini göstermesi açısından manidardır. Adana ve Tarsus gibi önemli merkezlerin Müslüman Türk kontrolüne geçmesi, bölgenin İslam coğrafyasına entegrasyonunu hızlandırdı. Ardından Selçukluların Antalya üzerinden kırk kadar kaleyi fethederek Silifke’ye kadar ilerlemesi, İçel’deki Türk varlığını güçlendirdi. “Bir yurt, yalnız taşla değil; gelenin gönlüyle, kalanın gövdesiyle yoğrulur.” I. Alâeddin Keykubat döneminde, Karamanlıların “Kefere-i Varsag”tan aldıkları izinle çiftçilik yapmaya başlaması, Türklerin İçel topraklarındaki ilk yönetsel etkisini başlatmıştır. Bu gelişmelerle birlikte, XIII. yüzyılda Silifke'de Türk hâkimiyeti açıkça hissedilir hale gelmiştir. Aynı dönemde Karamanoğulları tarafından Ermenek’in güneyine yerleştirilen Türkmen boyları, sadece bir nüfus değil; bir medeniyet getirmiştir. Ertuğrul Gazi’nin Küçük Asya’ya gelişiyle birlikte Varsak, Turgud gibi boylar da İçel’in (1) dağlarına, ovalarına ve yaylalarına kök salmıştır. Bu göçler sadece bir yer değiştirme değil, Türklüğün taşla toprakla yeniden var oluşuydu. Bugünkü İçel halkının “biz saf Türküz” vurgusu, bu tarihî derinliğin bir yansımasıdır. Karamanoğulları döneminde Varsaklar ve onlardan türeyen Bozdoğanlılar, bölgenin demografik ve kültürel dokusunu belirleyen başlıca unsurlar oldu. Türklerin yaşam biçimiyle özdeşleşen keçe evler, yaylacılık geleneği ve oba düzeni, XVI. yüzyıla kadar Silifke’nin ruhunu oluşturdu. Hatta 1584’te Bozdoğan Yörüklerinden oluşan Bozdoğan kazasının kurulması, bu yerleşimin kurumsal hale geldiğini de gösterir. “Yörük’ün göçü, tarihin gövdesidir; keçe evi yok sayan, yurdu da unutur.” Silifke ve civarında Türk hakimiyeti, yalnızca kılıçla değil, sabanla, duayla, gelenekle, dille kuruldu. Bu topraklar, Türk milletinin yalnızca geçici konaklama yeri değil; gönlünün kök saldığı bir yurt oldu. Karamanoğulları ve Ramazanoğulları’nın gayretleriyle bu hâkimiyet kalıcı hale gelirken, Ermeni nüfusu giderek azalmış ve Silifke nihayetinde bir Türk yurdu olarak şekillenmiştir. Bugün bir dağın yamacında, bir obanın sessizliğinde, bir mezar taşında ya da bir ağıtta hâlâ o ilk yerleşimcilerin izlerini görmek mümkündür. İçel, geçmişten bugüne yurt olma vasfını hep muhafaza etti. “Yurt, üzerinde yaşanılan değil; uğruna yaşanandır.” (1) İçel havalisi Kanuni döneminde de Asya toprakları olarak bilinirdi. Karaman Beylerbeyliği Osmanlı Asya topraklarında yer alan yedi büyük eyaletten biri hâline gelmiştir. İşte bu bağlamda, İçel havalisi de Kanuni devrinde “Asya toprakları” içinde yer almakta ve Karaman Beylerbeyliği’ne bağlı olması nedeniyle bu şekilde adlandırılmaktaydı. Ancak Osmanlı idari yapısı klasik dönemde sabit olmayıp zamanla değişiklik göstermiştir. Nitekim Karaman Eyaleti’ne bağlı İçel Sancağı da; diğer bazı sancaklar gibi, farklı dönemlerde yeni oluşturulan veya mevcut başka eyaletlere bağlanmıştır.   KAYNAKÇA KİTAPLAR ASLAN, İZZET, Silifke Tarihi, Adana, 1988. GÜRTÜRK, Sami, Silifke Tarihi, İstanbul, 1987. HALAÇOĞLU, Yusuf, XVIII. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğunun İskân Siyaseti ve Aşiretlerin Yerleştirilmesi, Ankara, 1997. KÖPRÜLÜ, Fuad, Osmanlı Devleti'nin Kuruluşu, Ankara, 1991. SÜMER, Faruk, Oğuzlar (Türkmenler), Tarihleri-Boy Teşkilâtı-Destanları, Ankara, 1972. UÇAR, Ahmet, Temettuat Defterlerine Göre 19. Yüzyılda Silifke, İstanbul, 2019. YALÇIN, Ayhan, Yüzyıl Önce Taşucu (1800- 1903), Mersin, 2003. LİSANSÜSTÜ TEZLER Yüksek Lisans Tezleri ÇALIŞKAN, Kadir, Es- Sakızî’nin İçel ve Karaman Tarihi (Metin Tenkidi ve Değerlendirmesi), Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Yrd. Doç. Dr. Funda Demirtaş), Kayseri, 2012. GİDİRİŞLİOĞLU, Koray, Siyasi, İdari, Kültürel ve Ekonomik Alanda Silifke (1924-1933), Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Doç. Dr. Erol Yüksel) Karaman, 2021. GÜLTEN, Sadullah, XVI. Yüzyıl Anadolusu'nda Oğuzların Karkın Boyu, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Yrd. Doç. Dr. Ayhan Pala), Ankara, 2004. KOYUNCU, Ergin, Karaman ve İçel Tarihi Hakkında Türkçe Bir El Yazması Transkripsiyon, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. M. Akif Erdoğru), İzmir, 2010. NURAL, Süha, Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Silifke, Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi, Danışman Yrd. Doç. Dr. İbrahim Öztürk), Niğde, 2007. OKTAY, Seyfeddin, Adana Vilayeti Salnamelerine Göre İçil (İçel) Livası, Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Dr.  Öğr. Üyesi Selahattin Satılmış), Aksaray, 2019. Doktora Tezi ÇELİK, Şenol, Osmanlı Taşra Teşkilatında İçel Sancağı (1500-1554), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Mustafa Çetin Varlık), İstanbul, 1994.