BAŞKENT’TEN SELAM GARDAŞ AZERBAYCAN’IN İLK CUMHURBAŞKANI M.E. RESULZADE (DOĞUMUNUN 140.YILINDA ANARKEN)   Azerbaycan Cumhuriyeti’nin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı olan Mehmet Emin Resulzade 31 Ocak 1884 tarihinde Bakü yakınlarındaki Novhanı köyünde doğdu. İlk ve orta öğreniminden sonra girdiği Bakü Teknik Okulundan mezun oldu. 20.Yüzyılın başlarında sosyal-siyasi ve edebî faaliyete başladı. On yedi yaşında Azerbaycan’da Rus sömürgesine karşı ilk siyasi örgüt olan Müslüman Gençlik Teşkilatını kurdu. O dönemde çıkan Himmet, Tekamül, Füyuzat, İrşat, Terakki vb. gazetelerde Azerbaycan halkının, genellikle Türk dünyasının içinde bulunduğu durum ile ilgili yazılar yazdı. Tebriz’de Azerbaycan’ın millî kahramanı Settarhan ile görüştü, gazete ve kitaplar yayımladı. Rusya Çar hükümetinin baskısı ile İran’dan Türkiye’ye göç ettiği dönemde siyasi ve edebî faaliyetini İstanbul’da sürdürdü. 1913’te Romanovlar sülalesinin 300. yıldönümü dolayısıyla çıkarılan genel aftan yararlanarak Azerbaycan’a dönerek Başkan seçildiği Müsavat Partisinin liderliğini üstlendi. Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti kurulurken Millî Şura’nın başkanı oldu ve Kızıl Ordu Azerbaycan’a girinceye kadar bütün gücü ile çalıştı. 1920 yılının Nisan ayaklanmasından sonra, Lahıç’ta hapsedildiyse de Stalin tarafından serbest bırakıldı. Önce Moskova’ya oradan da bir tekne ile Finlandiya’ya kaçtı. Bir süre Avrupa ülkelerinde sürgün hayatı yaşadıktan sonra, Türkiye’ye geldi. Çeşitli gazete ve dergilerde ve yayımladığı kitaplarda, Azerbaycan’ın özgürlüğe kavuşması ve bağımsız bir devlet olması gerektiğini yazdı ve bu umutla yaşadı, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesinde şeker hastalığı tedavi edilirken 6 Mart 1955 tarihinde vefat etti. Son nefesinde “Azerbaycan... Azerbaycan... Azerbaycan...” diye inleyen Resulzade Ankara’daki Cebeci Asri Mezarlığına defnedildi. Büyük Türk Mehmet Emin Resulzade Modern Azerbaycan milli kimliğinin oluşmasında büyük rol oynayan, basın ve siyasi faaliyetleriyle hayatı boyunca ülkesinin bağımsızlığı ve toplumun aydınlanması için çalışan Resulzade'nin anısı, hem Azerbaycan'da hem de hayatının bir kısmını geçirdiği Türkiye'de yaşatılmaktadır. Azerbaycanlılar için bağımsızlığın sembolü olan bir slogan haline gelen "Bir kere yükselen bayrak, bir daha inmez" sözlerinin sahibi Resulzade, 1918'de Azerbaycanlı aydınların oluşturduğu Milli Konseyin Başkanı seçildi ve 28 Mayıs 1918'de Milli Konsey, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin kurulmasını resmen ilan etti. Resulzade, 4 Haziran 1918'de Azerbaycan ve Osmanlı devleti arasında imzalanan dostluk ve iş birliği anlaşmasına Azerbaycan adına imza attı. 18 Haziran 1918'de Resulzade başkanlığındaki bir heyet, yeni kurulan Kafkasya devletlerinin tanıtılması için düzenlenen konferansa katılmak üzere İstanbul'a geldi. 15 Eylül 1918'de, "Kafkas İslam Ordusu" ismi verilen Osmanlı ordusu, Bakü'yü Ermeni ve Bolşevik çetelerden kurtardı ve bu haberi, Resulzade'ye dönemin Harbiye Nazırı Enver Paşa verdi. Bakü'ye dönen Resulzade, hükümette yer almasa da Müsavat Partisi Genel Başkanı olarak parlamentoda aktif çalışmalar yürüttü, hükümetin faaliyetini yönlendirdi. Bolşeviklerin, Azerbaycan'ı işgalinin ardından tutuklanarak Moskova'ya götürülen Resulzade, Stalin'in ısrarlarına rağmen iş birliği yapmayı kabul etmeyerek Sovyetler Birliği'ni terk etti. Fransa, Finlandiya, Polonya ve Almanya'da yaşayan Resulzade, Sovyet karşıtı yayımlar yaptı, Azerbaycan'ın işgal altında olduğunu dünyaya duyurmaya çalıştı. 1947'de Türkiye'ye yerleşti, Bakanlar Kurulu kararıyla Türk vatandaşı oldu. Ankara'da 1949'da Azerbaycan Kültür Derneğini kuran Resulzade, kitaplar yazarak, konferanslar düzenleyerek ülkesinin durumunu anlatmayı sürdürdü. Resulzade, 6 Mart 1955'de Ankara'da vefat etti ve cenazesi Cebeci Asri Mezarlığı'na defnedildi. Bizzat kurduğu ve merkezi Ankara'da bulunan Azerbaycan Kültür Derneği, Türkiye'de faaliyet gösteriyor iken, ben de bu Derneğe üye olmuş ve kimi toplantılarına katılmıştım. Türkiye'de birçok il ve ilçede birçok sokak ve caddelere ismi verilen Resulzade'nin anısı,   Ankara Çankaya'daki Mehmet Emin Resulzade Anadolu Lisesi'nde de yaşatılmaktadır. Onun ismi, Bakü’deki Devlet Üniversitesi’ne de verilmiş iken, bu Üniversite Rektörlüğü bana “Fahri Doktor” unvanı vermiş olup, Üniversitenin bu konudaki Web sayfasında adım, sanım ve fotoğrafım yer almaktadır. RESULZADE’NİN YAZDIĞI KİTAPLARDAN BAZILARI: Karanlıkta Işıklar (1908),  Bize Hangi İdare Faydalıdır (1917),  Azerbaycan Teşekkülünde Müsavat (1918), Azerbaycan Cumhuriyeti (1919),  Azerbaycan Cumhuriyeti Keyfiyeti Teşekküli ve Şimdiki Vaziyeti (1922),  Asrımızın Siyavuşu (1922),  İstiklâl Mefkuresi ve Gençlik (1922),  Rusya’da Siyasî Vaziyet (1922),  Azerbaycan Misak-ı Millisi (1927),  Milliyetçilik ve Bolşevizm (1928),  İhtilâlci Sosyalizmin İflâsı ve Demokrasinin Ge­leceği (1928),  Kafkasya Türkleri (1928),  Çağdaş Azerbaycan Edebiyatı (1936),  Azerbaycan Kültür Gelenekleri (1949),  Çağdaş Azerbaycan Edebiyatı (1950)