SERTAVUL YAYLASI   Sertavul Yaylası yol bilgileri ile yükselti değerleri...   Silifke kent çıkışıyla Mut kent girişi arası karayolu ile 70km, Silifke kent içi taş köprü ile Mut kent içi Karacaoğlan Korusu arası ise 72 km uzaklıkta ölçülür... Bu iki konum arası uzaklık, kuş uçuşu 52,5 km'dir... Sertavul yayla yerleşimi ise Mut kent içi Karacaoğlan Korusu konumuna kuş uçuşu 30 km, karayolu ile 36 km, Silifke kent içi taş köprü konumu ile kuş uçuşu 80 km, karayolu ile 109 km uzaklıktadır... Yine bu yayla yerleşiminin en yakın deniz kıyıları olan Aydıncık kent içi koya kuş uçuşu uzaklığı 81,5 km, Sipahili Kumsalı'na 82 km, Taşucu kent içi batı çıkışı kıyıya 82 km olarak ölçülür... Sertavul Yayla yerleşimini oluşturan yapılaşmanın yoğunluklu olan bölümü, 1450 ile 1400 metre ana yükselti aralığında yayılırken, bu aralık bazı konutların yapıldığı yerlerde 1490 ile 1370 metre azınlık yükselti aralığına genişler... Ortalama yükselti değerini 1450 metre olarak aldığımızdaysa, yayla yerleşimi, Sertavul Geçidi'nden yaklaşık olarak 200 metre aşağıda konumlanmış olur... Deniz düzeyinden 300 metre yükseltide olan Mut kent içi Karacaoğlan Korusu'ndan başlanıp karayoluyla 20,8 km sonra ulaşılan Alahan sapağı dengine gelindiğinde, bu konumdan 2 km daha ilerleyiş sürdürüldüğünde yolun yükseltisi 1450 metreye çıkmış olacaktır... 23 km süren bu yol kesitinde tırmanış, 1150 metrelik yükseltiyi çıkmış olacaktır... 1450 metreye çıkılan bu konumdan, Sertavul yayla yerleşimi geçilene değin sürecek olan geriye kalan yol kesiti, 17 km boyunca az buçuk dengeli ilerler... Sertavul yayla yerleşimine girişte ise ters S çizerek küçük bir inişle 1400 metre düzeyine inecek olan yol, yerleşimi oluşturan evlerin yoğunlaştığı görünen boğazın içine vardıktan sonra bu kez sola doğru bükülüp yarlık yatağının sağındaki tepe eteğine kendini yaslayarak yeniden yükselişe geçer... Yayla yerleşiminin geçilip geride kalmasıyla birlikte bu yol, yalnızca 3 km sürecek kesit içinde 200 metre daha tırmanış göstererek yükselmiş olacak, sonunda da 1650 metreyi geçecek olan Sertavul Geçidi'nin belirdiği konumuna sizi ulaştıracak... Sertavul Yaylası'nı yükseklerden izlemek... Yayla yerleşimini çevreleyen doruklar... Sertavul Yaylası'nı, kuzeydoğu, doğu, güneydoğu yönde çevreleyen tepe dorukları, yerleşimi oluşturan evleri avuçlarının içine alıp kuşatırken, tepelerin üzerinde boylu boyunca uzayıp giden kaya sırtlarında ise yükseltiler 1650 metre ön, 1700 metre ise geri çizgide ilerliyor olacaktır...  Böylece bu tepeler, kendi dorukları dengindeki kayalık ön çizgiden tüm yayla yerleşimini, 200 ile 250 metre aralığındaki yükseltilerden, yukarıdan izleyip gözetlemiş olurlar... Dorukların eteğinde, basamak görünümlü sundurma biçiminde uzayan bu izleme kayalarına doğrudan ulaşıp varmak için kestirme bir araç yolu açılmamış olup, yine de bu kayalık basamaklara tepe arkasından dolanıp gelinecek, bir bölümünün ise yürünülmesi gerekecek olan bir yol bulunmaktadır...   Sertavul Geçidi'ne varıldığında sağ koldan ayrılan toprak yolu güneydoğu yönde izlemek, sizi yayla soğuğunun yakıp otsuz, çıplak bıraktığı tepe doruğu düzlüklere getirecektir... Yayla damı olarak da adlandırabileceğimiz bu uçsuz bucaksız düzlükler burada ''Kır'' olarak bilinir... Kır olarak adlandırılan bu yüksek düzlükte, sayılamayacak çoklukta yer çöküntüleri de bulunmaktadır... Bu çöküntüler, yüksek yayla düzlüklerinin kar toplanan doğal çukurları olarak da tanımlanabilir... Belki de binlerce yıla yayılan süreçte kar ağırlığının baskıladığı görece yumuşak toprak yüzeylerinin çöküşü, yine belki de kışın geçmeye başlamasıyla eriyen kar sularının kendi çöküntülerini oluşturması olarak açıklanabilir bu oluşumlar... Sertavul Geçidi'nden sağa ayrılıp ilerleyeceğiniz bu yayla damı düzlüğü içinde 2,5 km gittikten sonra, toprak dokulu ana yoldan ayrılıp bu kez güneye yönelerek sağa sapacak olan ara toprak yola girmelisiniz... Bu bölümde 2 km daha gittikten sonra artık aracınızdan inip geri kalanı için güneybatı yönde yaklaşık 1 km yürümeniz gerekecektir...   1700 metreleri aşan tepe üstü yükseltilerden kolayca iniş yaparak ilerleyeceğiniz bu yürüyüş sonunda, basamak biçimli doğal kaya sırtlarına ulaşacak, sonunda da tüm Sertavul yayla yerleşimini çok yakından, ayağınızın altındaymışçasına izleyebileceksiniz... Bu tepe doruklarından yapılacak görüntü çekimleri için en uygun gün içi dilim, öğlenden önce yada öğlen dolayıdır... Öğleden sonra ters ışık açısına geçilir... Sertavul yayla yerleşimini yüksekten izleyen bir başka önemli doruk, üzerine vericilerin yerleştirildiği, 1530 metre yükseltide ölçülen, Mut yönünden gelindiğinde ise Sertavul girişinde, sol kol üzerinde görünen tepedir... Yine bu tepeden de tüm Sertavul yayla yerleşimi elinizin altındaymışcasına izlenebilmektedir... Bu tepeden Sertavul Yaylası'nın görüntü çekim için gün içi en uygun dilim, öğleden sonra yada öğlen dolayıdır... Sertavul Yaylası'nı izleyebilecek bir başka, ancak gidilmesi çok yorucu olan bir yol daha var... Sertavul Geçidi konumuna çıkıldığında, ana yoldan bu kez sola ayrılan kırsal yol 3,7 km tutacak aralıkta yel güllerine doğru ilerleyip, Güzelyurt kırsalına bağlı yüksek düzlüklerden geçtikten sonra Gökçetaş kırsal yerleşimine ulaşır... Burada yayılan küçük ölçekli kırsal yayla yerleşimi 1650 metre yükseltide konumludur...   Sertavul yayla yerleşimini uzak tepelerden izleyebileceğiniz orman yoluna kavuşacak olan Gökçetaş yolu, kendi yerleşiminden sonra artı 4,5 km daha gidildikten sonra bir su bulağı önüne geleceğiniz çataldan sola saparak ilerlenecek, sonrasnda bazı yerlerde yönünüzü karıştırabileceğiniz toprak bir yoldur... 7 km daha toprak yolda inişli çıkışlı gidilen bu yol, girintili çıkıntılı da olsa bir yuvarlak çizip tüm uzunluğu Sertavul Geçidi ayrımından Sertavul Yaylası yerleşimine değin toplam 16 km 'ye ulaşacak yorucu bir seçim olacaktır...   Ayrıca Sertavul yayla yerleşimine varıldığında çok yüksek bir izlenim sunmayacak olan bu yolu, toplu yapılacak bir doğa yürüyüşü düşüncesi dışında kesinlikle önermediğimizi belirtelim... Yine de doğrusunu belirtmek gerekirse, doruklarına gidilmek için belirgin bir yaya yolu olmayan, Sertavul yayla yerleşiminin kuzeybatısında kalan bu tepeler de doğuda konumlu tepeler gibi 1700 metre yükseltiye kolaylıkla ulaşır... Bu tepe dorukları Sertavul Yaylası yerleşim alanına diğer tepelere göre daha uzakta kalır... Bu tepelerden görüntü çekimi yapmak için gün içi uygun dilim öğleden sonralarıdır... Sertavul yayla yerleşiminin oturum alanı ana yükseltisi olan 1450 metre düzeyinden alçakta kalan tek yön, güneybatı doğrultuda Göksu Irmağı yatağına doğru iniş yapan yükseltilerdir... Sertavul yaylası ile geçidini bu kez il dışında, Karaman yönüne doğru incelediğimizde, 1660 metre olarak ölçtüğümüz geçit konumundan sonra inişe geçen yol, 3,5 km sonra varılan Medreselik yol ayrımı denginde 1465 metre yükseltiye düşer... Buranın sonrasında 1540 metreye yeniden yükselen yol, ardından Karaman kent girişinde 1100 metreye, Karaman kent girişi kavşakta 1040 metreye inmiş olur... Karaman kent girişi ana kavşak ile Sertavul Geçidi arası, karayolu ile 32,5 km tutarak, geçidin Karaman'a daha yakın olduğu sonucunu ortaya çıkarır..   Sertavul Yaylası çevresindeki kırsal yerleşimler...   Mut - Karaman karayolu üzerindeki Sertavul Geçidi konumuna geri dönüp incelemeyi sürdürecek olursak, geçit konumunda karayolunun sağından ayrılan sapak 14 km sürecek toprak yol sonunda, geçidin güneydoğu yönünde kalan Kavaközü kırsal yerleşimine sizi ulaştırır...   Çok düzgün olmayan bu yol 1700 metreye yanaşan yükseltide, ''Kır'' olarak bilinen, ucu bucağı görünmez, ağaç yetişmez soğuk yayla damı düzlüklerinde ilerleyip, 1500 metre yükseltideki Kavaközü kırsal yerleşimine iniş yaparak varır...   Kavaközü'nden sonra yolun ilerisi ikiye ayırılıp güneydoğu yönde 8 km gidilince, 1300 metre yükseltideki Dağpazarı kırsal yerleşimine yetişilir... Dağpazarı ile Sertavul Geçidi konumu arası 25 km uzaklıkta ölçülür...   Kavaközü çıkışındaki çatala geri dönersek kuzeye ayrılan yol, bükülerek kuzeydoğu konumda kalacak olan, 1430 metre yükseltideki Elmapınarı kırsal yerleşimine ulaşır... Sertavul Geçidi ile Elmapınarı arası yol böylece 23 km olur... Bu yolda artı 12 km daha gidildiğinde ise eş yükseltide ölçülen Demirkapı kırsal yerleşimine, artı 8 km daha gidildikten sonra ise 1400 metre yükseltideki Güme kırsal yerleşimine gelinir... Elmapınarı kırsal yerleşimi çıkışındaki çataldan güney yönde ilerleyen bir diğer yol, Sertavul Geçidi sapağı başlangıç alındığında toplam 41 km sonra 1390 metre yükseltide Çivi kırsal yerleşimine, Çivi kırsal yerleşiminden 6 km sonra ise 1450 metre yükseltide Ballı kırsal yerleşimine ulaşır…   Verdiğimiz bu yol bilgileri yalnızca Sertavul Geçidi'nden ayrılınan konum temel alınarak verilmiş olup, Mut kent içinden çıkacak araçlar için yol tanımı değildir...   Sertavul Geçidi konumundan Dağpazarı yönüne gelindiğinde yeterince düzgün olan araç yolu, Dağpazarı yerleşimi içinde iki yön seçeneği sunar... Bunlardan biri Çivi ile sonrasında Ballı’ya ulaştıracak yoldur... Bu yol Çivi’ye girmeden önce bir çatal ile Kozlar Yaylası yönüne ek bir sapma olanağı tanır...   Dağpazarı içinden çıkmadan önce Çivi yönüne gitmeden doğrudan Kozlar Yaylası yoluna gidebileceğiniz ikinci seçenek yolunuzu kısa tutar...   Sonuç olarak Sertavul Geçidi ile Dağpazarı, Kozlar Yaylası üzeri Mut kent içine ulaşım sağlayacak olan bu yayla yolu, geçit ile Mut kenti arasında 65 km uzunluğunda bir yol çizecektir...   Sertavul Yaylası, gerçekte nereye bağlıdır...   Kent içinin 11 yerleşim kesitinden oluştuğu Mut İlçesi'nin yayıldığı topraklarda, 91 ayrı kırsal yerleşim daha vardır... Böylece toplam 102 yönetim birimine ulaşılan Mut İlçesi'nde, inceleme konumuz olan Sertavul'un Narlıdere kırsal alanı içinde kaldığını, Narlıdere'ye bağlı bir yayla yerleşim alanı olduğunu da belirtmiş olalım...   Mut İlçesi içinde Narlıdere ile Narlı olmak üzere birbiri ile karıştırılabilecek iki ayrı kırsal yerleşim vardır... Sertavul'un bağlı bulunduğu Narlıdere, Güzelyurt ile Diştaş kırsal yerleşimleri arasında kalırken, bu konum Mut ile Karaman arasını bağlayan karayolunun batı yakasına düşer... Narlı kırsal yerleşimi ise Hacıahmetli ile Pamuklu arasında konumlanırken, Mut ile Karaman'ı birbirine bağlayan karayolunun bu kez doğu yakası açığındadır...   Sertavul Yaylası, Mut'un neresindedir...   Mut kent içi oturumu, deniz düzeyinden 300 ile 350 metre yükselti aralığında yayılır... Doğu bölümüne doğru 400 metreye yaklaşan bazı kesimleri olsa da kentin yükseltisi 300-350 metre aralığında düşünülmelidir...   Mut kent içi Karacaoğlan Korusu ile Sertavul yayla yerleşimi girişi arası kuş uçuşu 30 km ölçülürken, bu uzaklık karayolu kullanılınca 36 km'ye uzar...  Mut'tan Karaman yönünde ilerlendiğinde sırasıyla Ortaköy, Yapıntı, Burunköy, Mut Orman İşletme, Geçimli-Alahan kavşağı, Alaoda, Kayaönü, Karabağ, Akgedik, Akçeşme konumları geçilerek sonunda Sertavul'a varılır... Mut kent içinden çıkılıp Karaman, dolayısıyla da Sertavul yönünde ilerleyen bu karayolunun geçtiği konumların yükseltilerini sırasıyla verecek olursak; Ortaköy'de 200 metre, Yapıntı Köprüsü konumunda 160 metre, Yapıntı yerleşimi kavşağında 180 metre, Şimşek Dinlenme İşletmesi'nde 240 metre, Burunköy denginde 540 metre, Mut Orman İşletmesi denginde 640 metre, Geçimli yol sapağında 980 metre, Alahan sapağında 1000 metre, Alaoda - Mut Orman Dinlenme Alanı denginde 1100 metre, Mut Karayolları Karabağ Bakım Evi dengi 1300 metre, Kayaönü dengi 1390 metre, Akgedik 1400 metre, Akçeşme 1420 metre, Sertavul içi iniş varış yerinde en alçak yol konumu 1400 metre, Sertavul çıkışı yokuş başlangıcında 1450 metre olarak ölçülür...   Kavaközü, Diştaş, Güzelyurt, Göksu obaları ile çevrili olan Narlıdere kırsal yerleşiminde, 2021 sayımına göre 141 kişi yaşamaktadır... Sertavul Yaylası, Mut İlçesi'nin Narlıdere kırsal yerleşimine bağlı olmasına karşın, yaklaşık 50 konuttan oluşan Narlıdere'den kat kat büyük bir yerleşime dönüşmüştür...   Sertavul Yaylası 'nın gelişimi ile yayılımı ...   Narlıdere'ye bağlı olan Sertavul yayla yerleşimi, işlek ana karayolu üzerinde konumlu olmasından dolayı bir çekim yeri olup büyüyüp gelişmiştir...   Yazları yoğun yayla yaşamının sürdüğü, kışın ise aşırı soğuktan dolayı karayolu boyu işletmeler dışında yaşayanların Mut'a inip göçtüğü Sertavul'da, bazı aylarda yoğun kar yağışı söz konusu olup ara ara yol akışının kapanması bile söz konusu olmaktadır... İşte bu yüzden Sertavul Yaylası içinden geçen karayolu, Sertavul Geçidi yükseltisine doğru çıkmadan önce, yer altından verilecek 3300 metre uzunlukta gidiş geliş iki ayrı yol damarı açılmasıyla Karaman'a bağlanacak çalışma altına alınmıştır...   Sertavul Yayla yerleşiminin oturum alanı tümüyle yapılarla dolmuş olmasa da, yapılaşmaya açık yayla alanını yaklaşık 1000 dönüm genişlikte ölçtüğümüzü söyleyebiliriz... Bu ölçüme Akçeşme konumunda dağınık olan ek yayla yerleşim alanlarını da eklediğimizde, tüm yayla yerleşim alanı oturumu en az 1250 dönüm, en çok da 1500 dönüm genişlikte görülür...   Ancak Sertavul Yayla yerleşim alanı genişlemeye elverişli olduğundan, ileride oluşabilecek aşırı yapı yoğunlaşması öngörüsü, buranın 2500-3000 dönüm alana yayılabileceğini göstermektedir... Burada özen gösterilmesi gereken konu, yerel Mut yönetiminin sağlıklı yayla yapılaşması yayılımı üzerine düzenleme getirecek olmasıdır... Yapıların kaç katlı olduklarını göz ardı ederek yaptığımız kabaca konut sayımında, yayla yerleşimi içinde en az 800 yapı olduğunu söyleyebiliriz...   Mut yönünden gelindiğinde Sertavul ana yerleşim alanına varmadan önce yolun solunda aşağıda kalan ilk konutlar topluluğunda 100 yapı, Sertavul'a girmeden önce Akçeşme denilen konumda yolun sağı ile solunda sıralanan konutlar topluluğunda yaklaşık 300 olmak üzere toplamda 400 yayla konutu birbirine komşuluk etmektedir... Böylece tüm Sertavul yayla yerleşiminde, yapılar bir kaç konumda yoğunlaşıp dağınık dursalar da yaklaşık 1250 yayla yapısı sayılabilir görülmektedir...   Sertavul Yaylası, Mut ilçesisi'nin baş yaylası olması yanında Silifke'den de ilgi gören çok önemli bir yayla yerleşimidir... Yine Kozlar Yaylası da Mut İlçesi'nin ikinci baş yaylası olarak burada anılabilir...   Sertavul Yaylası 'nda yerel konumun yağış ile ısı değerleri...   Isı, yağıt türü değerleme ölçümleri yapan dış kaynaklı Meteoblue kurumunun verilerine göre Sertavul Yaylası konumunda en sıcak ii ay yedinci ile sekizinci ayla olmak üzere ortalama ortam sıcaklığı gündüz 27 derece, gece ise 10 derece olarak belirtilmiştir... Bilindiği üzere yaz aylarında da olsa gündüzleri yayla yakıcı olurken geceleri uyumak için yaylada kalmak yayla yeri seçiminde ana belirteç etkendir... O akımdan geceleri en sıcak ayda bile ortalama 10 derece ölçülen sıcaklık, Sertavul Yaylası'nın çok serin bir ortam sunduğunu bize gösterir... Gece sıcaklığının artık yaylada kalınamayacak düzeye düşmesi sonucu onuncu ayda 4 derece ile dördüncü ayda 2 derece olarak ortaya çıkar... Bu sonuca göre onuncu aydan dördüncü aya değin yaklaşık en azından beş ay yayla konaklamak için çok soğuk görünmektedir... Bu sonuç, Taşeli Yöresi'nde yayla olarak kullanılan bir çok yüksek yerleşim alanı için yaklaşık ortak değerdir... Yılın içi aylık dilimlerde tümden gökyüzü açık güneşli gün sayısına bakılacak olunursa, altıncı ay ile dokuzuncu ay arası 4 aylık süreçte kesintisiz olarak bulutlanma neredeyse görünmez... Yıl içi ortalama yağışlı gün sayısı yaklaşık 65 gün olup, yağışlı günlerin büyük bölümü neredeyse tümden kış aylarında toplanır... Yılın 160 günü ise yine gökyüzü tümden açık güneşli geçer burada... Yedinci ile sekizinci aylarda gündüz sıcaklığının 35 derece üzerine çıktığı gün sayısı ay başına en az onar gün olarak ortaya çıkar...   Aralık ayı ile yılın ilk iki ayında 5 derece altına düşen aşırı soğuk gündüz sıcaklıkları, eksiye düşen günlerin sayısının ayların yarısına yayılması ile donlanma olarak da görülmektedir... Yine aralık ile yılın ilk iki ayında ay başına ortalama onar gün yağışlı ölçülür... Sertavul Yaylası'nda görülen esintilerde, yel gücünün yıl içi tüm aylarda uyumlu bir esneme oranında tutumlu bir düzende olduğu görülür... Yel yönünün ise kuzey çizgiye çok yakın olduğu, çok az bir açı ile kuzey doğrultunun batı bitişiği yönünden geldiği ölçülmüştür...   1980 yılını başlangıç alan ölçümlerde, son 40 yıl boyunca Sertavul Yaylası'nda sıcaklık ortalamasının yaklaşık 2 derece yükseldiği görülmüş olup, ısınma eğimi yukarı yönde ilerlemektedir... Yine son 40 yıl değerlemesinde yağışların ortalamasına bakıldığında, sıcaklık artışına ters orantılı olarak 50 mm'lik düşüş ölçülebilmektedir... Sertavul Yaylası 'nın Doğal Su Kaynağı   Burada konaklayanların evlerine dağıtım ağı ile taşınımı sağlanmış olan su doğal kaynak suyu olup, yayla yerleşiminin en işlek konumu olan dönemeçten sağa sapılarak girilip yaklaşık 750 metre ilerlenince evlerin bittiği koyağın içindeki yamaçlarda su gözleri görülür...   Bu su gözlerinden çıkan su, olduğu yerde oluşturulan sığa yapısı içinde biriktirilerek yayla evlerine borular aracılığı ile dağıtılır...   Suyun çıktığı konumdan (36.882933, 33.288419), suyun Göksu Irmağı’na kavuştuğu konumu (36.764548, 33.220773) yatak izi üzerinden ölçtüğümüzde, su yolunun 21 km’yi bulduğunu söyleyebiliriz... Bu iki konum arası uzaklık, kuş uçuşuyla ise 14,5 km ölçülür...   Günümüzde yaz aylarında tümüyle içme yada kullanma suyu amacıyla evlere bölüştürüldüğü için kuru çay yatağı olarak görülen bu suyun yatağı, güneydoğu yönünde Narlıdere ile Güzelyurt kırsal alanları arasından kıvrılarak ilerleyip sonunda Bayır kırsal alanına girerek doğrudan güneye doğru yönelir...   Suyun çıktığı gözlerin yükseltisi, Sertavul ana yükseltisi olarak verdiğimiz ölçü olan yaklaşık 1450 metre düzeyindedir... Su yatağının ırmak ile buluştuğu konumda ise yükselti ise 230 metreye düşer... Böylece Sertavul Suyu diyebileceğimiz bu su, 21 km süren yatak yolu boyunca 1220 metre yükselti inişi yapmış olur... Sertavul Yaylası için yerel yönetime öneriler...   Sertavul Yaylası'nda yerel yönetimlerin üzerinde çalışıp düzenleme yaptıktan sonra yurttaşların kullanımına sunacağı iki alan, yukarıda sözünü ettiğimiz, Sertavul'u yüksekten izleyen iki tepe doruğu olarak önerilebilir... Bu tepe doruklarının doğal yapısı bozunuma uğratılmadan araç yolu ulaşım sağlanması, tepelerin toprak kayalık dokusuna uygun düzenleme ile buralardan tüm yayla yerleşiminin izlenebileceği oturma-dinlenme alanlarının yapılması, toplum kullanımına yönelik başarılı çalışmalar olacaktır...   Sertavul Yaylası 'nda bal üretimi...   Sertavul Yaylası'nın doğu yakasında Kır olarak adlandırılan yüksek düzlükler, bal yetiştiricilerinin yılın beşinci ile onuncu ayı arasında yaklaşık altı ay kaldıkları yerlerdir... Kır olarak adlandırılan bu yüksek düzlüklerin büyük bölümü, tapu belgelerine göre Kavaközü kırsal alanı içinde yer alır... Az da olsa bazı kesimleri ise Sertavul’un da bağlı bulunduğu Narlıdere’ye, Diştaş, Kayaönü, Geçimli kırsal alanlarına yayılım gösterir... Ak keven, sarı keven, kaya şalbası, sığırkuyruğu, karamuk ağacı, boncuk şalba, kekik, çiriş (teke sakalı), sıyırma dikeni gibi değişik türde bitkilerin çiçeklerinden toz toplayan arılar bu ıssız bölgede bal yaparlar... Kış ayları ırmak boyu yada deniz kıyısına yakın yerlere taşınan arıların kovanları, beşinci ayda alçak yerlerin ısınmasıyla daha yeni yeşerip çiçeklenmeye başlayacak olan yayla düzlüklerine, buraya taşınır... Arıların kovanlarda topladıkları balların sağılma işlemi, sekizinci ayın son günlerinde gerçekleştirilir...   Bal sağma işlemi bittikten sonra bir kaç ay daha beklenip sonunda onuncu ay dolmadan yeniden ırmak kıyısı alanlara kovanlar taşınır... Sertavul çevresi yayla damı alanların ıssız kalıp yerleşime açılmaması bal arılarının sağlıklı yaşam alanı bulması açısından çok önemlidir... Sertavul Yaylası’nın doğu ile batı yön açıklarında uzayıp yayılan yayla damı yüksek düzlüklerde kesinlikle yapılaşmanın olmaması, araç geçiş yoğunluğuna izin verilmemesi, verici dalgalarının etkisine açılmaması, bal üretiminin üst düzey değerlerde var olup yaşaması açısından çok önemli olup bunun korunması için kurumlar arası iş birliği ile gerekli önlemler alınmalıdır...   Sertavul Yaylası'nda koyun yoğurdu üretimi...   Yine bu yayla damı düzlükleri içinde görülen yer çöküntülerinin çevresini dolanan doğal kaya içi oyuntular, koyun yetiştiricilerinin yazın en az dört ay konakladıkları barınma yerlerine dönüşür...   Özellikle buraya 25 km kuş uçuşu uzaklıkta yer alan Hacıilyaslı yerleşiklerinin koyunları ile göçüp geldikleri bu alanlar, onların beşinci ayda gelip beş ay kaldıkları, koyunların ise artı iki ay daha kaldıktan sonra Hacıilyaslı'ya götürülüp döndükleri yerlerdir...   Burada yaz sonunda kıraçlaşan bitki örtüsü, yaz boyunca koyunların beslenmeleri için yeterince ot sunmaktadır... Öyle ki burada sürdürülen koyun yetiştiriciliğinin bir getirisi olarak Sertavul yayla yerleşimi içinden geçen karayolu üzerindeki dinlenme, yeme içme işletmelerinde yoğun olarak doğal koyun yoğurdu satışı yapılmakta, Sertavul'un adı doğal koyun yoğurdu ile bir kez daha ünlendirilmiş olmaktadır... Koyunlar için doğal barınma alanları oluşturan kaya altı oyuntular ile bu kayaların çevrelediği düz çukur toprak alanlarda yaylalayan Hacıilyaslı göçerlerinin çadırlarıyla yazlık yurt tuttukları bu bölge, bal kovanlarının konulduğu yerler ile iç içe olup yine kır olarak adlandırılmakla birlikte Kavaközü kırsal alanı içinde yer almaktadır...   Sertavul Yaylası’nda Deniz Kabukluları Kalıntıları   Taşeli Yöresi’nin birçok yerinde görüldüğü üzere, çevresindeki tepeler değer alındığında deniz düzeyinden 1400 metre yükseltileri aşan Sertavul Yaylası konumunda çok sayıda deniz yaşamışının taşlaşmış kalıntılarına denk gelinmektedir... En yakın deniz kıyısına kuş uçuşu 82 km uzaklıkta yer alıp dorukları 1700 metreye yükselen bu tepelerin üzerinde, çağlar önce denizde yaşamış olan türlü yaratıkların kalıntılarının görülmesi bir yandan olağandışı bir şaşkınlığa yol açarken diğer yandan yeryüzünün geçirdiği binlerce yıla yayılı büyük evrelerin örneklerini sergilemesi açısından olağanüstü değerli bilimsel veriler sunmaktadır..   Mut ile Sertavul özelinde bu toplam değerler bütünü, yörenin ne denli değerli olduğunu gözler önüne sermektedir... Bu yüzden Mut İlçesi toprakları ile Sertavul Yaylası çevresinin günümüze değin gelip ulaşan bu varlıklarını korumak, onları yaşatarak yarınlara kazandırmak tüm yurttaşların, tüm kurumların, tüm görev üstlenenlerin gönülden ödevi olmalıdır...   Konu içeriğindeki başlıklara göre değişmekle birlikte kimi açıdan yıllara kimi açıdan da aylara yayılan bu belge içeriğini oluşturan görüntüler ile yazım sürecinin toplanmasında katkısı olan yol arkadaşlarım; Sinan Uçar, Üzeyir Erkek, Ali Topal, Mehmet Gürbüz, Ali Doğan, Yiğit Öz, Zümrüt Neşe Güleç, Nihat Mustul, Ahmet Güler, Ayşe Nur Hanım, Yasin Bulundu, İskender Kaya, Ümit Halit Üçyıldız, Ahmet Çelik, Okan Avcı, Havva Şahin, Nurcan Gezer, İsa Biroğlu, Kerem Korkuthan Çiftçioğlu, Metin ile İmdat Kömbe, Mahmut ile Gülten Dur, Adnan ile Fatma Yanıktaş Apaydın, Nigar Toğay arkadaşlarım ile büyüklerime, bizi bu gezilerimizde içtenlikle ağırlayan Vasfi İnanıcı, Sema Erkan İnanıcı, Ahmet Cansız, Meliha Cansız büyüklerimize sevgilerimi, anısı değerli Tolga Toğay ağabeyimize rahmet dileklerimi iletiyorum...   Araştırma yazısı, tüm görüntülemeler, yükselti - uzaklık ölçümlemeleri Aytaç Kurtuba 2022 - 2023